Winding Journey of Solidarity in Macedonia

By Artan Sadiku

* a Macedonian version of this article is available at the bottom of this page

I was born in Yugoslavia, the state considered as the socialist miracle between the East and the West and one of the leading countries of the Non-Aligned Movement. Little do I remember from that period, apart from the fact that we holidayed in Greece and returned home with bags full of Mediterranean products. What I do remember well are the first school years of my life. It was 1991 when Yugoslavia broke apart through wars, giving rise to new independent states. Since that time, besides living with a constant fear of war, we live through the dissolution of everything that was a social and progressive heritage from the previous system. In fact, the restoration of capitalism in the eastern states was one of the most radical attacks on European societies in the 90’s.

In Macedonia, new political elites embarked on a swift privatization of factories, previously owned by its workers, leading to the creation of a new business elite and eventually to massive working-class unemployment. Both my parents lost their jobs because of the privatization of factories and their subsequent bankruptcy. The unemployment rate in the country jumped to 30 percent and remained as such decades after. At that time, corruption was established as the main mode of politics, nationalism skyrocketed, religion became important, schools and hospitals were neglected, and public spaces were shrinking to the benefit of private capital owners. 

This decade’s long status quo, coined as “the democratic transition” resulted in widespread social, political and cultural degradation that I somehow wanted to respond to. With the help of some friends, I initiated several countercultural initiatives ranging from street theatre to the publication of alternative magazines for young people, and the organization of concerts and reading groups. We had to make life bearable on our own terms, and these were actually the beginnings of a lifelong dedication to what was later called ‘self-organized action’.

After several years of studying abroad, I returned to Macedonia in 2008, and found wide-scale political apathy everywhere I looked. In the meantime, my enthusiasm for social engagement had been jazzed up with some academic polish in political theory and philosophy and I branded myself a revolutionary. With several likeminded friends we decided it was time for an organized action, and so we formed a movement called “Solidarity”. It was in 2011 that Solidarity organized its first major demonstration of dissatisfaction against the state’s extremely authoritarian government. The impetus behind the demo was the murder of a young boy, killed by state police during the celebration of the ruling party’s election victory. Daily protests took place for two months and we succeeded in gaining significant support from civil society.

After this initial mobilization, Solidarity became a leading force in our social movement scene. We supported and collaborated with working class people who lost their social benefits, and occupied universities threatened by government plans to strip their legal autonomy. We actively supported migrants on the Balkan route, defended public parks and marched alongside sex workers. Solidarity became then an intersectional movement bridging the economic, social, environmental, gender and sex struggles in an expanding social mobilization sphere. On the fifth of May 2015, citizens supported us in resisting the violent police attacks on popular gatherings demanding the government’s resignation. After this date, the government started to crumble.

Solidarity established itself as a movement producing new and critical social knowledge. We generated public awareness by uncovering timely, tangible social problems and initiating participatory discussions around them. We built networks across the country and made new friends with whom we stood shoulder to shoulder in both joyous and challenging moments. In the years of active revolutionary life, many of us suffered imprisonment, persecution and personal physical attacks.  Blood, sweat and tears.

The social uprising that Solidarity strongly helped shape transformed the understanding of political action and engagement in the country. People who once considered voting as one of their most important political tools were now self-organizing for their needs in disregard of electoral cycles. Models of self-organization, slogans, tactics as well as the critical knowledge that Solidarity produced were replicated, adapted and used by a multitude of social groups and initiatives. After a decade of intensive activity, Solidarity became passivized due to its members’ burnout and collective frustration. Many members who had hoped for radical system change realized ten years later that change was a longer transformation process needing different groups and different generations taking up the banner of revolutionary activity. Today, Solidarity members organize smaller scale actions concentrated around the Social Centre Dunja in Skopje.

Through my engagement with Solidarity, I learned an abundance of valuable lessons and revised my political thinking numerous times. But one issue remaining as a constant belief for me is that we must transform our society into one that does not generate and rely on market forces, as those artificial, illusory (and under neoliberalism, utterly rigged) forces inevitably harm society’s basic bond of solidarity. Today, as many people pander to the market-driven inertia and take an uncritical stance to the systemic grind, it is up to a small group of people to keep the flames of humanist solidarity alive. It is until the next cycle of mobilization that space is opened for many people to engage and become a part of a cause that transforms them into active agents for a new, equitable and just society. This is a lesson that keeps restoring my faith in people and in future unknown friendships, ready to be made in the streets and squares where we can dream collectively. It is in the spaces that have been momentarily occupied and where time flow is not profit driven, that we can exchange passionately and intensively, and where our exhausting routine is not anymore, our only option.     

/ / /

MACEDONIAN VERSION

Кривулестиот пат на Солидарност во Макеоднија

Роден сум во Југославија, државата која се сметаше за социјалистичко чудо меѓу Истокот и Западот и една од водечките земји на Движењето на неврзаните. Малку се сеќавам од тој период, освен што летувавме во Грција и се враќавме дома со полни кеси со медитерански производи. Она што добро се сеќавам се првите училишни години од мојот живот. Во 1991-ва Југославија се распадна преку војни и се родија нови независни држави. Оттогаш, покрај тоа што живееме со постојан страв од војна, живееме и низ распаѓање на сето она што беше општествено и прогресивно наследство од претходниот систем. Всушност, обновувањето на капитализмот во источните држави беше еден од најрадикалните напади врз европските општества во 90-тите.

Во Македонија, новите политички елити започнаа брза приватизација на фабриките, кои претходно беа во сопственост на работниците, што доведе до создавање на нова економска елита и резултираше со масовна невработеност на работничката класа. Моите родители ги загубија своите работни места поради приватизацијата на фабриките и нивниот последователен банкрот. Стапката на невработеност во земјата скокна на 30 проценти и остана на тоа ниво децении потоа. Во тоа време, корупцијата беше воспоставена како главен метод на политиката, национализмот вртоглаво порасна, религијата пак стана релевантна, училиштата и болниците беа запоставени, а јавните простори се намалуваа во корист на сопствениците на приватниот капитал.

Децениското статус кво наречено „демократска транзиција“, резултираше со широко распространета социјална, политичка и културна деградација кон која јас чуствував дека морам да одговорам. Заедно со неколку пријатели инициравме контракултурни иницијативи, од уличен театар до издавање на алтернативни списанија за млади и организирање концерти и читачки групи. Моравме да го направиме животот поднослив според нашите потреби, а тоа всушност беа почетоците на доживотната посветеност на она што подоцна го именувавме како „самоорганизирана акција“.

После неколку години студирање во странство, се вратив во Македонија во 2008 година и наидов на широка политичка апатија каде и да се свртев. Во меѓувреме, мојот ентузијазам за социјален ангажман беше распален и со одреден академски стимул од политичката теорија и филозофија и се нарекував себеси револуционер. Заедно со неколку истомисленици решивме дека е време за организирана акција и така го основавме движење „Солидарност“. Во 2011-ва Солидарност ја организираше својата прва голема демонстрација на незадоволство против екстремно авторитарната власт. Поттик зад демонстрациите беше насилното убиството на младо момче од страна на државната полиција за време на прославата на изборната победа на владејачката партија. Во два месеци секојдневни протести успеавме да добиеме значителна поддршка од граѓанското општество.

После оваа првична мобилизација, Солидарност стана водечка сила во целокупното критичко општествено движење. Ги поддржувавме и соработувавме со работниците кои ги изгубија социјалните бенефиции и со студентите кои ги окупираа универзитетите под закана од владините планови да им ја одземе правната автономија. Активно ги поддржувавме бегалците на балканската рута, ги браневме јавните паркови и марширавме заедно со сексуалните работници. Солидарност стана меѓусекторско движење што ги поврзува економските, социјалните, еколошките, родовите и сексуалните борби во социјално моболизирано и растечко движење.  На петти мај 2015 година, граѓаните не поддржаа да се спротивставиме на насилните полициски напади на народните собири на кои се бараше оставка на владата. После овој датум, тогашна владата почна да се распаѓа.

Солидарност се етаблира како движење кое произведува ново и критичко општествено знаење. Создадовме јавна свест преку откривање на современи и опипливи социјални проблеми и иницирање партиципативни дискусии околу нив. Изградивме мрежи низ целата земја и стекнавме нови пријатели со кои стоевме рамо до рамо и во радосни и во предизвикувачки моменти. Во годините на активниот револуционерен живот, многумина од нас претрпеа затвор, прогон и лични физички напади. Крв, пот и солзи.

Општественото востание за кое Солидарност помогна да се обликува, го трансформираше разбирањето за политичкото дејствување и ангажманот во земјата. Луѓето кои некогаш го сметта гласањето како една од нивните најважни политички алатки, сега се самоорганизираа за своите потреби, независно од изборните циклуси. Моделите на самоорганизирање, слогани, тактики, како и критичкото знаење што го произведе Солидарност беа реплицирани, приспособени и користени од мноштво општествени групи и иницијативи. По една деценија интензивна активност, Солидарност стана пасивизирана поради исцрпеноста и колективната фрустрација на нејзините членови. Многу од нив се надеваа на радикална промена на системот, но десет години подоцна сфатија дека промената е подолг процес на трансформација на за кој треба различни групи и различни генерации да го преземат знамето на револуционерната активност. Денес, членовите на Солидарност организираат акции од помал обем концентрирани околу Социјалниот центар Дуња во Скопје.

Преку моето ангажирање со „Солидарност“, научив многу вредни лекции и многупати го променив моето политичко размислување. Но, едно прашање што останува како постојана верба за мене е дека мораме да го трансформираме нашето општество колектив кој не генерира и не се потпира на пазарните сили, бидејќи тие вештачки, илузорни (и во неолиберализмот, целосно лажни) сили неизбежно ѝ штетат на основното солидарно ткиво на општеството. Денес, додека многу луѓе се поклонуваат на пазарната инерција и заземаат некритички став кон системското мелење, останува на мала група луѓе да го одржат во живот пламенот на хуманистичката солидарност. Останува до следниот циклус на мобилизација да се отвори нов простор за многу луѓе да се вклучат и да станат дел од каузата која ги трансформира во активни агенти за ново, правично и праведно општество. Оваа лекција постојано ми ја враќа вербата во луѓето и за идни непознати пријателства да се создадат на улиците и плоштадите каде што можеме да сонуваме колективно. Токму во просторите кои моментално се завземаат и во кои што текот на времето не е воден од профитот, ние можеме да разменуваме страсно и интензивно, и каде нашата исцрпувачка рутина повеќе не е нашата единствена опција.